Οι προτάσεις που κατατέθηκαν στον Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία

Οι προτάσεις που κατατέθηκαν στον Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία

Η αυτονομία της σχολικής μονάδας, η επέκταση του θεσμού του ολοήμερου σχολείου και ο εμπλουτισμός των προγραμμάτων σπουδών με νέα αντικείμενα, από τα οποία οι μαθητές θα μπορούν να διαλέγουν είναι λίγες μόνο από τις προτάσεις πολιτών και εκπαιδευτικών στο πλαίσιο του Εθνικού Διαλόγου. Η Επιτροπή Διαλόγου προχώρησε σε ένα αρχικό κείμενο συμπερασμάτων που δημοσιεύει η "Α".

Οι προτάσεις (Ενδιάμεση Έκθεση)

Οι προτάσεις που υποβλήθηκαν έως τώρα στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του Διαλόγου αφορούν το σύνολο της εκπαίδευσης, με την πλειοψηφία να εστιάζει στην εγκύκλια εκπαίδευση - γεγονός που δείχνει την αγωνία εκπαιδευτικών και γονέων.

Μεγάλο πρόβλημα θεωρείται ο συγκεντρωτισμός της Εκπαιδευτικής Διοίκησης. Η πλειοψηφία των προτάσεων συγκλίνει στην αποκέντρωση της. Πρέπει «...να δημιουργηθούν νέοι αποκεντρωμένοι φορείς, όπως π.χ. Κέντρα Στήριξης Εκπαιδευτικού Έργου σε κάθε νομό ή Περιφέρεια, ή έστω να αναδιοργανωθούν υπάρχουσες δομές. Προτείνεται ανά ομάδα σχολείων να τοποθετείται σχολικός ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός, ιατρός, ακόμα και γραμματέας». Στο ίδιο πνεύμα, τονίζεται ότι θα έπρεπε, ανά ευρεία ομάδα σχολείων ή περιοχών, να υπάρχει ένα κέντρο ανατροφοδότησης για υποστήριξη του εκπαιδευτικού (σχεδιαστικά, επιμορφωτικά, με υλικό). Επιπλέον, κυριαρχεί η άποψη ένταξης του Λυκείου στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση. Αρκετοί τάσσονται υπέρ ενός ενιαίου τύπου Λυκείου, με τομείς π.χ. θεωρητικό, θετικό, μηχανολογικό, κ.ά. Υπάρχουν θετικές αναφορές για την Εναλλακτική Εκπαίδευση και διαφόρους τύπους σχολείων.

Αρκετοί υποστηρίζουν την Αυτονομία της Σχολικής Μονάδας. Πλεονεκτήματα που προβάλλονται είναι ότι η ενίσχυση της αυτονομίας επιτρέπει στη σχολική κοινότητα να διαμορφώσει την εκπαιδευτική στρατηγική της, το ιδιαίτερο προφίλ της (ανάλογα και με τις γεωγραφικές και κοινωνικές συνθήκες). Υποστηρικτικά σε αυτό επισημαίνεται ότι αποκτώντας αυτονομία η σχολική μονάδα, οι επιλογές της (ύλη των μαθημάτων, ωρολόγιο πρόγραμμα, σχολικές εορτές, σχολικές επισκέψεις, συνεργασίες κ.ά.) προκύπτουν από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και τις επιδιώξεις των μελών της. Αναφέρουν επίσης ότι η ενίσχυση της αυτονομίας της σχολικής μονάδας συντείνει στο άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η αυτορρύθμιση της λειτουργίας του σχολείου λαμβάνοντας υπόψη τα τοπικά χαρακτηριστικά αλλά και τις παιδαγωγικές ανάγκες. Αναφέρεται ότι το υπουργείο Παιδείας πρέπει απλώς να θέτει τους γενικούς κανόνες και όρους.

Επιπλέον, διατυπώθηκαν προτάσεις που εμβαθύνουν στη σχέση σχολείου - κοινωνίας. Θεωρούν ότι απαιτείται ουσιαστική σύνδεση του περιεχομένου των σπουδών με τις πραγματικές ανάγκες του τόπου, γεγονός που ενισχύει τους δεσμούς του σχολείου με την κοινωνία. Το σχολείο θεωρούν ότι πρέπει να γίνει επιπλέον πολιτιστικό κέντρο, ζωντανό κύτταρο της περιοχής. Στο ίδιο πνεύμα προτείνεται επίσης η δημιουργία προγράμματος μαθητικών ομίλων αθλητισμού, πολιτισμού και αναψυχής σε επίπεδο σχολικών μονάδων και τοπικής κοινωνίας. Ακόμα υποστηρίζεται ότι πρέπει να διευρυνθούν οι Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας με στόχο την υποστήριξη μειονεκτουσών περιοχών. Σε αυτές να υπάρχει μέριμνα για κοινωνικά κυλικεία, σχολικά συσσίτια, κάλυψη λειτουργικών δαπανών, κίνητρα για εκπαιδευτικούς κ.λπ.

Σημαντικός αριθμός προτάσεων ενσωματώνουν θέματα Προγραμμάτων Σπουδών. Προτείνεται ανοιχτό πρόγραμμα σπουδών, με σαφώς διατυπωμένους στόχους. Εκπαιδευτικοί και μαθητές να επιλέγουν βάσει των ενδιαφερόντων τους τα θέματα με τα οποία θα προσεγγίσουν τους μαθησιακούς στόχους (μάθηση βάσει σχεδιασμού). Προτείνεται εισαγωγή «ζώνης μαθημάτων» που να αφορούν στην τοπική ιστορία και στις ειδικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες και δραστηριότητες της περιοχής. Ένα πλήθος προτάσεων κρίνουν ότι πρέπει να εισαχθούν νέα γνωστικά αντικείμενα στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Ενδεικτικά αναφέρουμε το πεδίο Οπτικοακουστικός Εγγραμματισμός, "Μέσα Επικοινωνίας", ορισμένες από τις μητρικές γλώσσες των δίγλωσσων μαθητών/ριών ως δεύτερη ή τρίτη ξένη γλώσσα, Φυσική Αγωγή στη Προσχολική Αγωγή, δημιουργική γραφή με την παραδοσιακή μορφή ενός ενδοσχολικού ή δημοτικού φεστιβάλ, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αλλά και Φιλοσοφία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως αναπόσπαστο μέρος μιας ανθρωπιστικής εκπαίδευσης. Τονίζεται επίσης ο σημαντικός ρόλος της τέχνης στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Επισημάνθηκε επίσης ότι πρέπει να προωθηθεί επαναπροσδιορισμός γνωστικών αντικειμένων, όπως διαμόρφωση ενός συνεκτικού μαθήματος με αντικείμενο την Πληροφορική, που θα ξεκινά από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού στα πρότυπα της διεθνούς πρακτικής.

Σημαντικός αριθμός πολιτών τονίζει την ανάγκη δημιουργίας ευχάριστου και ωφέλιμου σχολείου, με μείωση τόσο του αριθμού των μαθημάτων όσο και του περιεχομένου. Κυριαρχεί η θέση το αναλυτικό πρόγραμμα μαθημάτων να είναι συμβουλευτικό και να υπάρχει ευελιξία στην εφαρμογή του. Ακόμη, διαπιστώνεται σύγκλιση απόψεων αρκετών συμμετεχόντων, όσον αφορά την αναθεώρηση των αναλυτικών προγραμμάτων και στις δύο βαθμίδες της εκπαίδευσης καθώς και στην αναπροσαρμογή τους προς την αειφορία. Τέλος, καταγράφονται συχνές αναφορές για την ανάγκη περιορισμού του χρόνου μελέτης στο σπίτι.

Αναφορικά με την «Ευέλικτη Ζώνη», υποστηρίζεται η διατήρηση, ανανέωση και διεύρυνση της. Τονίζεται η χρησιμότητα δημιουργίας δικτύων σχολείων ανάλογα με τη θεματολογία στην Ευέλικτη Ζώνη, καθώς και δημιουργία ομίλων εκπαιδευτικών για την ανάπτυξη της ενδοσχολικής συνεργασίας. Σχετικά με το διδακτικό ωράριο, προτείνεται τροποποίηση του σε 5 αντί 7 περιόδους, διάρκειας 50-55 λεπτών αντί του μέσου όρου 40 λεπτών. Ακόμη καταγράφηκαν αρκετές θέσεις υπέρ της εφαρμογής τετράμηνων διδακτικών περιόδων και στο γυμνάσιο όπως ήδη εφαρμόζεται στη βαθμίδα του λυκείου. Επιπροσθέτως, προτείνεται ευελιξία στο πρόγραμμα, κάποιες ώρες την εβδομάδα τα παιδιά να μπορούν να επιλέγουν και να παρακολουθούν ένα μάθημα της αρεσκείας τους.

Όσον αφορά την αποτίμηση του θεσμού του σχολικού συμβούλου, υποστηρίζεται ότι ο σχολικός σύμβουλος δεν μπορεί να εποπτεύει το σύνολο της σχολικής ζωής. Καταγράφονται επίσης αναφορές νομοθετικών παρεμβάσεων που απαιτούνται , όπως... να θεσμοθετηθεί «μάθημα» (π.χ. «Ο τόπος μας») που να απλώνεται σε ποικίλα αντικείμενα καλύπτοντας πεδία σχετικά με την πολιτιστική, οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα της περιοχής. Ακόμη προτείνεται η θεσμοθέτηση του Πολυδύναμου Νηπιαγωγείου, με τη διοικητική συνένωση των συστεγαζόμενων και όμορων, κατά περίπτωση, νηπιαγωγείων, κ.ά.

Αρκετοί συμμετέχοντες προτείνουν επιλογή από λίστα βιβλίων ανάλογα με το αναλυτικό πρόγραμμα, ενώ θεωρούν ότι η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των βιβλίων πρέπει να εξετάζεται από τον σύλλογο διδασκόντων. Ακόμη, αρκετοί κρίνουν ότι μπορεί να γίνει μετάβαση από το ένα βιβλίο σε εκπαιδευτικό υλικό και επιλογή βιβλίων με επιδότηση της αγοράς τους.

Από τις τοποθετήσεις προκύπτει ότι η λειτουργία όλων των σχολείων ως ολοήμερα αποτελεί κοινωνική ανάγκη. Τονίζεται ότι πρέπει να λειτουργεί με δασκάλους σε επαρκή αριθμό, και όχι μόνο με ειδικότητες. Επίσης να δίνεται η δυνατότητα παραμονής μέχρι τις 5 ή 5.30 μ.μ., για γονείς που εργάζονται μέχρι αργά, με δημιουργικές δραστηριότητες. Να υπάρχουν επιμέρους εργαστήρια ανάλογα με τα ενδιαφέροντα των παιδιών, με επιλογή και όχι βάσει ηλικίας (σήμερα επικρατεί ο ηλικιακός χωρισμός). Προτείνεται γενικότερα αναδιάρθρωση της λειτουργίας του, ώστε να αποτελεί αντισταθμιστικό παράγοντα για παιδιά με δυσκολίες: ενισχυτική διδασκαλία, συνεργασία δασκάλου του πρωινού προγράμματος με τον δάσκαλο του ολοήμερου.

Επιπροσθέτως, καταγράφηκαν προσεγγίσεις όσον αφορά την αξιοποίηση του εκπαιδευτικού χρόνου σε άτυπα περιβάλλοντα μάθησης (μουσεία, βιβλιοθήκες, αρχεία κ.ά.). Τονίστηκε η σημασία της απόδοσης κινήτρων εθελοντικής εργασίας από γονείς κατά επαγγέλματα, σε συνδυασμό ενδεχομένως με απόδοση επίσημης ιδιότητας όπου χρειαστεί και μετά από υποβολή βιογραφικού. Επισημάνθηκε η ανάγκη ενδυνάμωσης σχέσεων εκπαιδευτικών - γονέων - μαθητών μέσα από σχολές γονέων. Ακόμη, να υπάρχει κανονισμός σχολείου που να προκύπτει συμμετοχικά, μέσα από διεργασίες μεταξύ όλων των μελών της σχολικής κοινότητας, και δυνατότητα διδασκαλίας από δυο εκπαιδευτικούς ταυτόχρονα, σε συνεργασία, στο ίδιο τμήμα, βάσει σχεδιασμού. Τέλος, προτείνεται η χορήγηση από το δημόσιο σχολείο Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας και Πιστοποιητικού Γνώσης Πληροφορικής.